Kinderen als slachtoffer van huiselijk geweld

In Nederland worden er per jaar ruim 107.000 kinderen mishandeld en naar schatting overlijden er per jaar tussen de 40 en 80 kinderen aan de gevolgen van kindermishandeling (MOVISIE, 2009). Dit betekent dat er in elke schoolklas gemiddeld 1 à 2 kinderen zitten die mishandeld worden. Maar lang niet in alle gevallen wordt het geweld opgemerkt of vindt er een melding plaats bij het AMK. Van de ruim 107.000 gevallen van huiselijk geweld die er plaatsvinden per jaar werden er in 2009 16.574 meldingen gedaan bij het AMK (NJI, 2009). Er lijkt dus nog veel vooruitgang mogelijk in het aanpakken van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het is dan eerst van belang om te weten waar we het precies over hebben.

Huiselijk geweld is geweld dat – vanuit een diversiteit aan mogelijke oorzaken – door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer gepleegd wordt. Het kan daarbij gaan om fysiek geweld, seksueel geweld, psychisch geweld, fysieke en psychische of emotionele verwaarlozing of om economische delicten. Huiselijk geweld kan de vorm aannemen van:

• Partner-/ relatiegeweld (in hetero- en homoseksuele relaties), waarbij een onderscheid tussen eenzijdig en wederkerig geweld dient te worden gemaakt.
• Kindermishandeling (waaronder seksueel misbruik) en – verwaarlozing.
• Ouderenmishandeling en mishandeling en verwaarlozing van ouderen (Janssen, 2010).

Zoals eerder beschreven, richten we ons op geweld bij kinderen en vandaar dat we hier verder in zullen gaan op wat kindermishandeling inhoudt.

De definitie van kindermishandeling is: elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel (Wet op de Jeugdzorg,2007).

Hieronder vallen de volgende vormen van geweld: lichamelijke mishandeling en verwaarlozing; psychische mishandeling en verwaarlozing; seksueel misbruik.

Verwaarlozing (psychisch en lichamelijk) is de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. Hierbij kun je denken aan kinderen die te weinig eten krijgen of kinderen die door hun ouders niet geknuffeld worden, kinderen die weinig aandacht krijgen van hun ouders.

Als kinderen geweld meemaken kan dat veel verschillende gevolgen hebben. Er zijn verschillende signalenlijsten waarin de veel voorkomende signalen beschreven staan. Deze signalenlijsten kunnen helpen bij het signaleren van huiselijk geweld.

Kinderen als getuige van huiselijk geweld

Wat in de definitie van kindermishandeling niet duidelijk naar voren komt, zijn de gevolgen die het heeft als een kind getuige is van huiselijk geweld (bijvoorbeeld de ouders die ruzie hebben en slaan). Bij ruim de helft van de gevallen van huiselijk geweld zijn er kinderen in het spel, waarvan zeker een kwart ook getuige is van het geweld. Dit zijn 100.000 tot 200.000 kinderen per jaar die getuige zijn van geweld (Lamers-Winkelman, 2007). Ook deze groep houdt gevolgen over aan het geweld. Volgens onderzoek hebben kinderen die geweld zien dezelfde emotionele en gedragsproblemen als kinderen die zelf zijn mishandeld (The National Clearinghouse, 1999).

Daarnaast zijn er verschillende andere gevolgen, zoals: mindere schoolprestaties, isolatie/terugtrekken en een grotere kans dat ze later zelf slachtoffer of dader worden van geweld (Zijweg, 2010).

Er is veel meer te schrijven over huiselijk geweld en de gevolgen ervan voor kinderen. Wat vooral belangrijk is om te onthouden is dat geweld altijd iets doet met kinderen en zeker als het zich in de huiselijke sfeer afspeelt. Dat zou voor kinderen een veilige plek moeten zijn. Daarnaast is het belangrijk om kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld even serieus te nemen als diegenen die zelf mishandeld zijn. Voor beiden zijn er grote gevolgen en voor beiden is het belangrijk dat de situatie waar ze in zitten verandert.