Spiegelen, hoe het werkt

Zoals we al beschreven komen mensen en situaties niet zomaar in je leven. Er is meestal een reden waarom je iemand ontmoet. Soms voldoet iemand aan een behoefte die je bewust of onbewust hebt. Soms moet je iets van de ander leren of de ander iets van jou. Misschien geniet je gewoon totdat het tijd is om verder te gaan. Hoe dan ook, we trekken bepaalde mensen aan in ons leven, of we staan hun aanwezigheid toe.

Van sommige mensen nemen we snel weer afscheid, omdat het gewoon niet fijn voelt. Soms blijft iemand voor langere tijd bij ons en delen we er ons leven mee. Als een relatie voorbijgaat, dan is misschien de les geleerd en is de ander niet meer nodig om ons daaraan te herinneren. Wie zal het zeggen? Het leven is een mysterie en de bedoeling ervan bepaal je zelf.
Toch zijn er inzichten die je helpen te begrijpen wat de diepere bedoeling is van een relatie. Overigens maakt het niet zoveel uit of het gaat om een relatie met je partner, met een vriend(in), of iemand die verder van je af staat. Van elke relatie kunnen we iets leren: niet alleen over de ander, maar net zo goed over onszelf.

Er zijn twee verschillende vormen van spiegelen. Ten eerste is er gedrag dat gespiegeld wordt in het hier en nu. Dat is bijvoorbeeld alles wat jou raakt van wat de ander zegt of doet. Het kunnen ook situaties of gebeurtenissen zijn die zich steeds herhalen.

Je hebt vast weleens meegemaakt dat je iets zonder slechte bedoelingen deed of zei waarmee je bij een ander een zere plek raakte en een negatieve reactie teweegbracht. Andersom zul je vast weleens boos of verdrietig geweest zijn nadat iemand je iets gezegd had wat je raakte, of dat nu wel of niet de bedoeling was van de ander. Dit is dan een stuk wat bij jou uit balans is. Het is dan de bedoeling dat jij jezelf vanbinnen gaat vragen: “Waarom raakt mij dit?”

Om zicht te kunnen gaan krijgen op wat er uit balans is.
Ten tweede is er gedrag wat gespiegeld wordt vanuit de diepere systemische laag. Dit zie je vaak bij kinderen richting de ouder. Kinderen zijn een spiegel voor hun ouders.

In het algemeen kun je stellen dat kinderen laten zien wat de ouder doet. Kinderen kopiëren gedrag van hun ouders. In het volgende hoofdstuk gaan we spiegelgedrag systemisch bezien en met kennis onderbouwen.

Je omgeving (denk aan je huis, je kinderen, je partner, de dingen die om je heen gebeuren) laat jou iets zien over jezelf. Dat klinkt misschien nogal vaag, maar dat is het niet. In dit hoofdstuk leg ik je uit hoe spiegelen werkt. Het zal je ook duidelijk worden waarom het voor jezelf en de relaties met de mensen om je heen zo belangrijk is dat je hier inzicht in hebt.

 

Spiegelen, hoe werkt dat?

Je hebt vast weleens meegemaakt dat je iets zonder slechte bedoelingen deed of zei waarmee je bij een ander een zere plek raakte en een negatieve reactie teweegbracht. Andersom zul je vast weleens boos of verdrietig geweest zijn nadat iemand je iets gezegd had wat je raakte, of dat nu wel of niet de bedoeling was van de ander.

 

Wie is er op zo’n moment verantwoordelijk en waarvoor?

Laten we voorop stellen dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag. Als ik iemand een ‘klootzak’ noem, dan kan ik een boze reactie verwachten. Maar heel vaak zijn de dingen die we doen of zeggen helemaal niet negatief en ze zijn er ook niet op gericht om een ander te kwetsen. Toch kunnen ze een ander soms raken.

Denk bijvoorbeeld aan je partner die ineens uit zijn vel springt nadat je hem vriendelijk en oprecht zonder bijbedoelingen vraagt of hij al boodschappen heeft gedaan. Waarom wordt hij boos?

 

Projectie

De reden hiervoor is dat hij niet reageert op wat er op dat moment gebeurt, namelijk op jouw simpele vraag. Hij reageert op de gedachten en de emoties die bij hem worden getriggerd door jouw vraag. En deze worden getriggerd omdat er iets ouds en onopgelost in hem zit, wat vaak niets met jou te maken heeft maar bijvoorbeeld met zijn vader die hem als kind bekritiseerde. Dit is de manier waarop we, dat wat in onszelf afspeelt, op een ander projecteren.

 

Blauwe plekken

Het is dus belangrijk om je te realiseren dat als jij je geraakt voelt, er iets in jou geraakt is wat jou toebehoort en niet de ander. Er wordt oud zeer, een soort emotionele blauwe plek geraakt waar alleen jij verantwoordelijk voor bent en die niemand anders voor je kan oplossen. Terwijl iedereen dus verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag, is iedereen daarnaast ook verantwoordelijk voor zijn eigen ‘blauwe plekken’, zijn eigen emoties.

 

Slachtofferrol

Als je merkt dat je geraakt wordt, kun je twee dingen doen: je legt de volledige verantwoordelijkheid bij de ander en stapt in een slachtofferrol, óf je neemt verantwoordelijkheid voor dat stukje wat van jou is: namelijk jouw emoties, jouw onverwerkte stukje dat slechts aangeraakt wordt door de ander.

 

Terug naar het spiegelen

Op de manier die ik hierboven beschrijf spiegelen we elkaar (vaak onbewust) continu. De ander is mijn spiegel omdat hij door de dingen die hij doet of zegt op mijn ‘blauwe plekken’ drukt en mij zo laat zien wat er in mij nog onopgelost is en waar ik nog kan groeien.

Gelukkig werkt spiegelen zowel positief als negatief: als ik een mooie eigenschap in een ander bewonder, dan resoneert dat met een mooi stukje in mezelf. Als ik oordeel over een ander, dan oordeel ik ook over mezelf. Als ik moeite heb om anderen te vertrouwen, dan kan ik me afvragen of ik mezelf wel volledig vertrouw.

 

In je kracht

Als je je dit ten diepste realiseert, dan verandert het je leven. Dit inzicht zorgt ervoor dat je verantwoordelijkheid gaat nemen voor jezelf: voor je eigen handelen en je eigen emoties. Het brengt je werkelijk in je kracht. Je kunt de ander zelfs dankbaar zijn voor wat hij je over jezelf laat zien, ondanks dat je zijn gedrag onacceptabel vindt. Je gaat duidelijker zien wat bij de ander hoort (en wat dus niets met jou te maken heeft) en wat bij jezelf. Dit alles heeft een zeer positieve invloed op je leven en je relaties.

 

Begin dus met je dit inzicht eigen te maken door je iedere keer als je merkt dat je geraakt wordt te realiseren dat jouw blauwe plek van jou is en van niemand anders. Alleen jíj kunt daar iets aan veranderen.

 

Wat je kunt doen om volwaardig je plek in te nemen

Je omgeving spiegelt je meer dan je denkt. Niet alleen je kinderen, ik geloof wel dat het verder gaat. Het idee dat je hele realiteit van gezin, werk, sport, vrienden één grote spiegel is van alles wat je denkt, voelt en gelooft.

 

Wie je nu bent komt voort uit je verleden. Wat ik bedoel is dat gebeurtenissen uit het verleden je vormen. Je bent niet je verleden. Je maakt iets mee, doorleeft het en het vormt je maar je bent het niet. Het is een onderdeel van je verhaal. Het verleden vormt je, alles wat je ziet beoordeel je op basis van je verleden. Hoe een boek aanvoelt bijvoorbeeld heb je al beoordeeld op basis eerdere ervaringen. Houd maar eens een dag bij hoe vaak je ergens iets van vindt op basis van vroegere ervaringen.

 

Ook de mate van je plek innemen komt hieruit voort.

Terwijl je opgroeit neem je van alles met je mee. Je draagt het bij je in een rugzakje. Dan stop je er iets in, om er later weer wat uit te halen. Als je bijvoorbeeld hebt geleerd om je rustig te houden en niet op de voorgrond te treden omdat je ouders het druk hadden en jij stil moest zijn; grote kans dat je dit mee blijft nemen.

Je kunt als kind in een situatie zijn opgegroeid die van je vroeg dat je als het ware onzichtbaar werd. Dit kan natuurlijk allerlei redenen hebben. Eentje waar een trauma aan is gekoppeld of eentje die ogenschijnlijk minder impact lijkt te hebben. De uitwerking in je volwassen leven is vaak gelijk. Je hebt geleerd om jezelf op de achtergrond te plaatsen.

Als je zelf vervolgens vader of moeder wordt zul je zien dat je kinderen je uitnodigen om weer contact te maken met dat verloren kind. Zonder kinderen kom je genoeg mensen tegen die het je spiegelen. Broers en zussen zijn hier goede voorbeelden van. Ook je werk is onderhevig aan allerlei dynamieken die je in vergelijkbare posities en situaties brengen.

 

In je gezin van herkomst krijg je een plek of je neemt er een in.

Kun je hier een verandering in aan brengen? Een veel voorkomend thema is bijvoorbeeld gezien en gehoord willen worden. Carine; “Nu ik meer weet over mijn eigen geboorte begrijp ik waarom dit zo’n punt was voor mij”. Ik zei mezelf dat ik iemand was die liever op de achtergrond werkte. Ofwel de redactie in plaats van de dame voor camera. Hoewel ik wist dat het niet waar was. Mijn droom als kind was namelijk De Meest Beroemde Actrice In Hollywood zijn. Ik kan er ook best van genieten om op een fijne manier in het middelpunt te staan. Het hoeft niet altijd, maar de aandacht is niet waar ik moeite mee had.

 

Wat dan wel? Perfectionisme?

Dat is eigenlijk ook een vorm van onzekerheid. De dingen zo goed willen doen dat je bang bent een fout te maken. En wat gebeurt er dan? Juist! Omdat ik wel graag goed voor een groep wilde kunnen spreken ben ik hier mee aan de slag gegaan. Want het bleek al snel dat het op de achtergrond plaatsen geen optie was voor mij. Dit kwam onder andere uit de systemische sessie die ik heb gedaan. Ik ben mezelf letterlijk meer naar voren gaan plaatsen. Van ergens in een kring staan tot die presentatie. En dat werkte door. Het hielp me om mijn plek in te nemen.  heb daarmee ervaren hoe krachtig de dynamiek van het krachtenveld is. Hoe het voelt als iets uit balans is en hoe sterk ik sta als het wel in balans is. Dit werkt door op de laag van de ziel. Bij systemen gaat het er om dat de 3 basisprincipes (Helliger) in evenwicht zijn. Iedereen heeft recht op zijn plek, er is een volgorde / rangorde binnen een systeem en geven en nemen hoort in balans te zijn. Als iets binnen deze 3 principes uit balans is dan merk je dat terug.

 

Een ander interessant aspect aan je plek innemen is: waar mag je jouw ouders in voorbij gaan?

Of waar mag je aan voorbij aan je oude systeem. Het idee achter de evolutie is dat je – het woord zegt het al – evolueert. Je groeit en overstijgt. Of dit lastig is of moeiteloos gaat is afhankelijk van welke plek je innam in je gezin van herkomst.

Kun je succesvoller zijn dan je ouders? Voelt dat natuurlijk voor je? In hoeverre kopieer je de relatie van je ouders? Hoe maak je je hier van los? Iets oplossen voor de ander kun je niet. Je kunt wel buigen naar een situatie of naar je ouders. Aannemen wat is, dat gaat een laag dieper dan acceptatie. Dat kun je ook doen als je in een situatie zit die pijn doet. Die je ergens wel begrijpt en ook ziet wat het voor je doet. En toch wringt er iets. Buig dan in gedachten naar de situatie. En stel vervolgens aan jezelf de vraag: wat kan ik nu nog doen om de meest krachtige plek in te nemen?

Niet alleen gedrag, ook gezondheidsklachten spiegelen je iets. Spiegelen van gezondheidsklachten is het meest zichtbaar bij kinderen in relatie tot de ouders. Afhankelijk van wat de rol is binnen jouw systeem – ouderrol naar eigen ouder(s) of partner- kunnen zij ook gezondheidsklachten spiegelen. In onderstaande alinea’s hebben we het over het spiegelen van het kind naar de ouder(s) dit kan je ook vervangen voor jouw ouder(s) of partner, dus degene die jou spiegelt. Over het algemeen geldt; dat wat niet bewust is en daardoor niet uitgesproken kan worden, kan door gezondheidsklachten aan het licht komen.

Een kind kan het zijn ouders nog niet vertellen en praat met je op een andere manier. Kinderen laten je doordat ze spiegelen meestal niet iets zien wat jij al lang weet. Het gaat meestal om iets waar je je niet – of nog niet – bewust van bent. Iets wat suddert onder de opplakte en gezien en gehoord wil worden. Zie het als je dode hoek. Je ziet hem niet, je kind voelt dit aan en prikt er in. Net zo lang tot jij actie neemt.

Neem bijvoorbeeld een kind dat vaak last heeft van oorontstekingen. Volwassenen zijn geneigd om te zeggen dat kinderen dat ‘nu eenmaal’ hebben als ze opgroeien. Maar waarom treft het dan een specifiek kind herhaaldelijk en de andere niet? Als je naar dit voorbeeld kijkt is het waarschijnlijk dat de ouder die het kind spiegelt signalen van zijn / haar lijf negeert en dus niet naar zichzelf luistert of iets niet wil horen wat juist zo belangrijk is.

Je zult vaak zien dat het kind geen last meer heeft zodra de ouder beseft dat het kind de eigen gevoelens weergeeft en hier gerichte actie onderneemt.

 

Een kind laat je heel bewust kijken naar jezelf.

Een kind helpt je als het ware om de reis naar binnen te maken. Een kind spiegelt je diepste gevoelens en kan een ingang vormen naar je onverwerkt verdriet. Kijk naar de metafoor van het gedrag of beeld wat je kind je voorschotelt. Heeft je kind bijvoorbeeld heel vaak koorts, waar ben jij – of je partner – dan koortsachtig mee bezig zodat het echte werk niet aan hoeft te gaan omdat het je weg houdt van wat er echt speelt binnen in je of om je heen? We zijn geneigd het ergens anders te zoeken, dan hoeven we niet bij onszelf te kijken. Het kan echter zo veel helpen als je die bereidheid wel hebt.

 

Hoe werkt dat dan?

Iedere volwassene draagt vaak onbewust een gekwetst stukje in zich dat te maken heeft met een vervelende ervaring in onze jeugd. Als jong kind zijn we open en maakbaar en in contact met alles, maar ergens wordt onze behoefte of ons verlangen niet gezien, niet gewaardeerd of zelfs afgewezen. We willen niet meer herinnerd worden aan het pijnlijke gevoel van die afwijzing, dus verbannen we dat aspect van onszelf naar ons onderbewuste en kiezen een strategie om voortaan wel erkenning en liefde te krijgen van onze opvoeders. We ontwikkelen vooral de kwaliteiten die onze opvoeders waarderen, en we verwaarlozen onze kwaliteiten waarvan we als klein kind concluderen dat die minder gewenst zijn. Als volwassene weet je niet welke delen van jezelf je hebt buitengesloten. Dat wat er overbleef ben je als ‘alles’ gaan beschouwen. Dit ben ik.

 

Wat kun je doen om je eigen plek in te nemen?

Ouders die om welke reden dan ook niet in balans zijn hebben een groots effect op hun kind. Andersom is dus ook waar. Daar zit ook de coherentie en wederkerigheid. We – ouders en kinderen – dienen elkaar op een hoger niveau, zonder dat we ons hier altijd bewust van zijn. We hebben allemaal ouders, voorouders. Tot 6 generaties terug worden dingen doorgegeven. We nemen ze vaak onbewust mee en maken het ons eigen omdat het ons zo is geleerd. Opvattingen over geld bijvoorbeeld, of over ziektebeelden in je familie. Je neemt hele verhalen over. Als je je ouders toen je opgroeide vaak hoorde zeggen: “niet je oude schoenen weggooien voor je nieuwe hebt!” Dan maak je je dit eigen zonder dat dit echt van jou is. Zodra je deze bewustwording hebt kun je zelf een nieuw verhaal schrijven en leven.

 

Wat je ook kunt doen is iets heel gericht teruggeven als je weet waar dit vandaan komt.

Als je bijvoorbeeld een opa had die super hard werkte zonder rust te pakken en jezelf ook weinig rust kent en altijd bezig bent, probeer het dan eens terug te geven. Zie je opa voor je en zeg dat je dit met liefde hebt gedragen en dat je het nu terug geeft en je zelf je tijd in gaat vullen.

Visualisaties zijn heel krachtig. Ik merk het zelf in mijn dagelijkse doen en laten. Ik was zo gefocust op alles wat ‘moest’ en niet op wat ik wilde. Door te denken dat ik ‘moest’ trok ik ook meer aan met die energie. Ik koos niet en nam vervolgens actie, ik deed als gevolg van dat wat er lag. En dan ren je al gauw achter de feiten aan. Ook binnen de dingen die je voor je gevoel moet doen kun je door je mindset en je krachtige plek in te nemen heel andere resultaten bereiken. Dit verander je doorgaans niet in 1 dag.

 

Het is een manier van leven waar je elke dag bewust voor kiest.

Net als afvallen. Een dieet is leuk, geeft snel resultaat maar is het ook effect ook blijvend? Als je weet wat eronder schuil gaat en daarmee dealt, en je je denken en doen veranderd, dát werkt door, oneindig. Je hebt geen idee hoeveel mensen je raakt. Het begint bij jezelf en werkt door op je kinderen, je gezin en alle mensen die je ontmoet en raakt.

Vanuit jouw essentie ben je niet alleen op je krachtigst voor jezelf, ook voor je omgeving.

 

Wat je kunt leren van irritante types

Kun je slecht tegen bazige mensen? Erger je je aan die vriendin die afspraken steeds op het laatste moment afzegt? Grote kans dat ze eigenschappen hebben waar je juist zelf best iets van kunt gebruiken. Dit is wat je kunt leren van je ergernissen.

Die collega die altijd alles beter weet, ook over dingen waar je zelf deskundig in bent. Een vriendin die telkens het gespreksonderwerp naar haarzelf buigt. Een familielid dat voortdurend klaagt over wat hem is aangedaan door de boze buitenwereld.

Werkelijk iedereen kent minstens één persoon die hij of zij ergerlijk vindt, blijkt uit recent onderzoek door het Amerikaanse Elmhurst College. Gemiddeld kennen we vier irritante mensen in onze omgeving, van wie meestal één familielid en drie niet-familieleden. Vrouwen blijken zich net iets vaker aan andere mensen te ergeren dan mannen.

Niet iedereen ergert zich aan dezelfde types. Persoon A vindt het niet zo erg wanneer iemand anders de beslissingen neemt, terwijl B diegene beschouwt als bazig en dominant.  Het interessante van onze irritaties is dat ze ons daardoor veel over onszelf kunnen leren, zegt de Nederlandse managementcoach Daniel Ofman. Want degene aan wie je je ergert, heeft vaak eigenschappen waar je zelf juist wel iets van kunt gebruiken; als je daar inzicht in krijgt, ga je automatisch soepeler om met je irritaties.